دارو سازی

داروسازی

«داروساز» علم «تهیه دارو از مواد مختلف» با «بررسی وضعیت دارو در بدن انسان و موجودات زنده» و «میزان تأثیر آن بر سلامت جامعه» است.

داروساز کیست؟

«داروسازی» رابط بین پزشک و بیمار است و با ساخت و تولید دارو» و «دادن از اطلاعات موردنیاز درباره داروها به پزشک و بیمار» زنجیره خدمات پزشکی را کامل می‌کند.

ویژگی‌های داروساز

• مسئولیت‌پذیر است: داروساز مانند سایر علوم پزشکی با جان مردم در ارتباط است؛ بنابراین، کوچک‌ترین خطا در این کار ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.
• خوش‌برخورد است: برای ارائه خدمات به بیماران، داروساز باید بتواند ضمن برقراری ارتباط مناسب و درک این افراد، با آن‌ها همدلی کند.
• سخت‌کوش و جدی است: دورس داروسازی بسیار فراگیر و متنوع‌اند و آموختن آن‌ها به همت و تلاش زیاد احتیاج دارد.

ورود به شغل

دانش آموزان علاقه‌مند به این شغل باید شیمی را دوست داشته و در این درس قوی باشند. طول دوره دکترای داروسازی در ایران دست‌کم ۵/۵ سال است و پس از طی این دوره به دانشجویان درجه دکترای عمومی داروسازی اعطا می‌شود. آن‌ها پس از اخذ این مدرک به‌شرط داشتن معدل کل بالاتر از ۱۵، می‌توانند در امتحان دوره تخصصی شرکت کنند. دانشجویان قبل از انتخاب پایان‌نامه تخصصی، باید در امتحان جامع تخصصی –که در سطح کشور برگزار می‌شود –نمره قبولی کسب کنند.

پیشرفت شغلی

دانش‌آموختگان داور سازی با داشتن تجربه کافی و سرمایه می‌توانند داور خانه خصوصی داشته باشند اما برای این کار پس از کسب امتیاز لازم باید مجوز دریافت کنند. (بخشی از این امتیاز با کسب مدرک تحصیلی و بخشی با داشتن سابقه کار به دست می‌آید). همچنین آن‌ها می‌توانند کارخانه داروسازی احداث کنند که البته نیازمند امکانات مال است. در کل باید گفت تحصیلات و تجربه در کنار هم در ارتقای شغلی داروسازان تأثیرگذار است.

فضای شغلی

بیشتر دانش‌آموختگان این رشته جذب داروخانه‌ها می‌شوند و بقیه در صنایع داروسازی (صنعت ساخت و کنترل دارو و کارخانه‌های تولید دارو)، مراکز درمانی اداره‌های بیمه و خدمات درمانی و هلال‌احمر، اداره‌های نظارت بر دارو و مراکز پخش دارو و کارخانه‌های آرایشی بهداشتی مشغول به کار می‌شوند یا در حوزه کارهای اجرایی وزارت بهداشت، درمان و آموزشی پزشکی فعالیت می‌کنند.

محیط کار داروساز فضایی سرپوشیده با نور و دمای مناسب است که باید از سروصدا و گردوغبار به دور باشد.

این شغل با بیشتر مشاغل پزشکی در ارتباط است. داروسازان با شرکت‌های پخش دارو نیز در تعامل‌اند.

وظایف و مسئولیت‌ها

• ارائه خدمات داروی مانند بررسی نسخه‌ها، کسب اطمینان از تجویز مناسب داروها و در موارد هم تجویز برخی از داروها
• ارائه اطلاعات دارویی، مثل راهنمایی‌های لازم در مورد نحوه مصرف، عوارض جانبی وتداخلات دارویی
• ساخت داروهایی ترکیبی
• تحویل گرفتن دارو از شرکت‌های دارویی و سفارش دادن دارو به آن‌ها
• کنترل تاریخ انقضا داروها
• کسب اطلاعات درباره داروهای جدید که به‌طور علمی و بر اساس ضوابط، آزمایش‌شده و در مورد تأیید قرارگرفته‌اند؛
• نظارت برساخت و کنترل داروها به‌عنوان مسئول فنی در کارخانه‌های داروسازی
• فعالیت‌های تحقیقی در بخش تحقیقات کارخانه‌های دارویی.

مطلوبیت شغلی

همان‌طور که گفته شد، داروسازی بخشی از علوم پزشکی است؛ ازاین‌رو جایگاه اجتماعی مناسب و بازار کار خوبی دارد. علاوه بر این، چون تنها به مقوله دارو منحصر نیست و خدمات بهداشتی و آرایشی را نیز شامل می‌شود، می‌تواند شغلی خدماتی و متنوع نیز باشد.

محدویت شغلی

ساعت‌های کاری داروساز زیادی است؛ به همین دلیل افراد که وارد این کار می‌شوند باید تحمل مقابله با خستگی را داشته باشند و مسئولیت بالای این کار را بپذیرند (امکان اشتباه در خواندن دارو یا دستور آن یا اشتباه براثر سهل‌انگاری و خستگی در این شغل زیاد است). این شغل مانند بسیاری از مشاغل خطرهایی دارد؛ ازجمله مسمومیت و مبتلا شدن به حساسیت در کارخانه‌های داروسازی.

اهمیت شغلی

در علم پزشکی برای مداوای بیماران روش‌های متعددی وجود دارد که یکی از متداول‌ترین آن‌ها «دارودرمانی» است. شاید جالب باشد بدانید که حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد عدم موفقیت‌ها در مداوای بیماران، به دارو مربوط می‌شود؛ یعنی کیفیت دارو، انتخاب نوع دارو و نحوه استفاده از آن (اینکه بیمار دارو را همراه با کدام مواد غذایی یا داروهای دیگر استفاده کرده است) می‌تواند میزان تأثیر دارو را کاهش دهد.

به‌این‌ترتیب، داروساز می‌تواند پزشک را در زمینه تجویز دارو راهنمایی کند و پزشکان متخصص می‌توانند پاسخ سؤالات تخصصی دارویی خود را از متخصصان داروسازی بالینی (که یکی از شاخه‌های تخصصی داروسازی است) دریافت کنند. داروسازان نقش بسزای در پاسخگویی به نیازهای در حال تحویل خدمات بهداشتی به جامعه خوددارند و این موضوع اهمیت و ضرورت وجود این شغل را می‌رساند.

شایان گفتن است که با سرمایه‌گذاری روی داروسازی بالینی و داروسازی بیمارستانی، به دلیل کاهش مدت بستری بودن بیمار بودن بیماری در بیمارستان، بازگشت نیروی کار به جامعه و مصرف بهینه دارو و کاهش هزینه‌های دارویی، درمجموع هزینه‌های درمانی کاهش خواهند یافت. متخصصان رشته داروسازی به‌عنوان مشاوره پزشک در امر تجویز دارو، باید در بیمارستان‌ها نیز حضورداشته باشند و با ارائه اطلاعات صحیح به پزشک و بیمار عوارض جانبی داروها را کاهش دهند.

دارو سازی بالینی

داروسازی بالینی یکی از شاخه‌های داروسازی است که در ایران از رشته‌های تخصصی داروسازی محسوب می‌شود و بیشتر در زمینه مشاوره دارویی برای پزشکان فعالیت دارد. هدف از این رشته «مصرف بهینه دارو» یا به عبارتی جایگزین کردن داروهای تجویزشده با داروهای بهتر کاهش مصرف اقلام دارویی، تغییر مقادیر مصرف دارو (کم یا زیاد کردن مقدار مصرف دارو) است. مصرف بهینه نه‌تنها کم‌مصرف کردن بلکه درست مصرف کردن است.

منابعی برای کسب اطلاعات بیشتر

برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به دانشکده‌هایی که رشته داروسازی در آن‌ها تدریس می‌شود، مراجعه یا با شاغلان این رشته صحبت کنید.